TRẺ CẢM THẤY THẾ
NÀO KHI CHA MẸ CÃI NHAU?
Małgorzata Rybak
WHĐ (18.07.2023) – Có ai trong chúng ta được sinh ra và lớn lên trong một gia đình chưa từng
có những mâu thuẫn, xung đột?
Có ai trong chúng ta chưa từng trải nghiệm, dưới nhiều hình thức, những khác biệt,
và thậm chí những bất đồng giữa cha mẹ? Những lúc đó, chúng ta cảm thấy như thế
nào?
Là bậc cha mẹ,
chúng ta đã bao giờ tự vấn
xem con cái mình sẽ cảm thấy
thế nào khi chứng kiến sự cãi vã của người lớn? Đây thực sự là một vấn đề cần được quan tâm một cách nghiêm túc, với ý hướng, giúp chúng ta học
cách xử lý những bất đồng sao cho vẫn bảo vệ những ranh giới nhất
định và nhu cầu của các thành viên khác trong gia đình.
Trẻ cảm thấy thế nào khi chứng kiến xung đột giữa cha mẹ?
Cô đơn và bất lực
Một cậu bé 7 tuổi đang trong tiến trình điều trị đã đưa cho bác sĩ trị liệu của mình một mảnh giấy trong đó có ghi: “Cháu khóc suốt đêm. Nước mắt là người bạn duy nhất của cháu. Cháu cảm thấy cô đơn. Bố mẹ cháu
cãi nhau cả đêm”.
Cô đơn là một cảm giác nổi bật trong tình huống như vậy. Khi người lớn
chìm đắm trong cảm xúc (kể cả sự hung hăng), con cái họ không có ai để nương tựa.
Bậc cha mẹ phải duy
trì sự cân bằng cảm xúc để trẻ cảm
thấy an toàn, dù đó là trẻ
mới biết đi hay đang ở độ tuổi
thanh thiếu niên.
Chỉ những người bình tĩnh, những người nhận ra và quản lý cảm
xúc của bản thân mới có thể mang lại nền tảng an toàn giúp trẻ nhận thức được rằng thế giới là một nơi
được mong đợi. Do đó, khi người
lớn phát cáu, bắt đầu la hét
và xúc phạm nhau, mọi nền tảng bảo vệ
trong thế giới nội tâm của trẻ bị sụp
đổ một cách nhanh chóng.
Trẻ chẳng
có ai để cậy dựa. Trẻ cảm thấy
sợ hãi (chẳng hạn, gia đình sẽ
tan vỡ hoặc ai đó sẽ bị tổn thương), tức giận và buồn bã (vì cha mẹ mình có vẻ như không yêu thương nhau).
Trong tình huống như vậy, trẻ cảm thấy dường như chỉ có một mình mình trên thế giới này.
Gánh nặng của người lớn trở thành gánh nặng của trẻ em
Ranh giới của trẻ bị vi phạm khi nội dung không phù hợp với
tâm trí trẻ em lọt vào tai chúng. Bằng
việc quyết định “ai có lỗi” hoặc “ai đúng”, bằng việc nói một cách thô lỗ về những vấn
đề của người lớn, chúng ta kéo trẻ vào cuộc và trẻ phải chịu những gánh nặng của mối
tương quan của chúng ta. Dù
muốn hay không, trẻ bắt đầu chịu đựng những vấn đề chưa được giải
quyết của người lớn như một
gánh nặng quá tải.
Trẻ trở
thành người bạn tâm giao trong nỗi sợ hãi của chúng ta về vấn đề tài chính gia đình, là nhân chứng cho cuộc
cãi vã xem ai là người làm nhiều hơn cho gia đình,
ai quan tâm đến mối tương quan nhiều hơn, và ai làm tổn thương ai và mức độ ra
sao. Trẻ có thể nghe thấy những lời
nhục mạ hoặc ác ý, vốn là những
điều mà đối với người lớn,
đã là nặng nề huống hồ là đối với một
đứa trẻ.
Chọn Cha
hay Mẹ?
Nhu cầu tự nhiên của trẻ em hoặc thiếu niên là có thể yêu thương cả cha lẫn
mẹ. Những cuộc cãi vã
buộc trẻ phải chọn người mà chúng sẽ
đồng ý với và người mà chúng sẽ
bảo vệ. Khi làm như vậy, trẻ cũng
cảm thấy rằng chúng đang phản bội một trong hai người, vốn là cha mẹ của mình. Bởi vì, suy cho cùng, con cái phải hiếu thảo với cả Cha và Mẹ.
Thật là một tình huống bi thảm khi cha mẹ kéo con cái vào một
cuộc tranh cãi chỉ để chúng quyết định xem bên nào là hợp lý. Thậm chí còn tồi tệ hơn khi người cha/ mẹ lập “hiệp ước” với trẻ chống lại
người kia, giải thích lý do tại
sao “không thể sống với cha/mẹ”. Điều tai
hại đó chính là lạm dụng tình
cảm và là điều rất nghiêm trọng.
Gạt nhu cầu của trẻ sang một bên
Khi cha mẹ cãi nhau, trẻ cảm thấy mình hoàn toàn chẳng là gì đối với cha mẹ cả. Và theo một
cách nào đó, trẻ đã đúng: cha mẹ đang coi thường cảm xúc của trẻ, không
quan tâm gì đến cảm xúc đó gây ra cho
trẻ.
Trong một gia đình đầy những xung đột, sẽ không có
chỗ cho nhu cầu của trẻ. Trẻ
sẽ bắt đầu đẩy nhu cầu của mình lại phía sau. Trẻ cũng có thể cảm thấy có lỗi vì bố mẹ không
hòa thuận với nhau. Trẻ có thể bắt đầu nghĩ rằng nếu chúng cư xử tốt
hơn, học hành giỏi hơn, hoặc ăn uống dễ dàng hơn thì có lẽ cha mẹ chúng sẽ hạnh
phúc hơn.
Trong những gia đình mà cha mẹ thường xuyên cãi vã, trẻ
em cũng có thể mắc các bệnh về
tâm thần. Rốt cuộc, trẻ mang nơi mình
một gánh nặng căng thẳng to lớn. Vô
hình chung, trẻ bị biến thành những người gìn giữ hòa bình bất đắc dĩ. Trẻ có thể nghĩ rằng mình có thể làm điều gì đó để
tránh cuộc cãi vã, chẳng hạn như đùa giỡn,
làm cha mẹ mất tập trung hoặc đóng vai trò là người hòa giải. Trẻ sẵn sàng xoa dịu ngay cả những điềm báo nhỏ
nhất về xung đột.
Hơn nữa, sự sợ
xung đột này đôi khi trở thành một phần thường trực trong thế giới nội tâm của
trẻ. Trẻ biết được những mặt tồi
tệ nhất của cha mẹ mình, mà không biết rằng hai người có thể khác nhau mà vẫn
có thể bình tĩnh nói chuyện với nhau.
Hạnh
phúc của trẻ so với lợi ích của hôn nhân
Là bậc cha mẹ thì điều này có ý nghĩa gì đối với chúng ta? Trước hết, đó là lời mời gọi để giữ lại các cuộc trao đổi
của người lớn khi không có mặt trẻ. Nhưng đó cũng là lời kêu
gọi giải quyết vấn đề sớm, tốt nhất là ngay khi chúng phát sinh. Việc trì hoãn vô thời hạn
có thể khiến những vấn đề ngày càng lớn thêm
giống như một tảng băng trôi.
Người ta thường nói rằng mối tương quan hôn nhân phải được đặt lên hàng đầu, bởi
vì con cái cần tình yêu thương của cha mẹ. Nhưng tôi nhấn mạnh rằng, chúng ta
phải đặt lợi ích của trẻ em lên trên hết, tạo cơ hội để trẻ có
mối tương quan sâu sắc và đáng tin với
người lớn.
Có được như vậy, chúng
ta sẽ dễ dàng tìm thấy động lực để vượt qua những giai đoạn khó khăn trong hôn nhân theo
cách có thể cứu vãn tâm hồn mong manh của một đứa trẻ 2 tuổi, 7 tuổi, hoặc một
thiếu niên.
Nhưng nếu
chúng ta thất bại thì sao? Điều quan trọng nhất là xin lỗi và giải thích rằng
những gì đã xảy ra không phải là lỗi của trẻ. Chúng ta muốn mọi người trong gia đình mình cảm thấy
quan trọng và cần thiết.
***
Ngoài ra, là những
gia đình Công giáo, chúng ta có mẫu gương tuyệt vời của Thánh gia. Rõ ràng là,
Thánh Giuse, Mẹ Maria và trẻ Giuse không thể không trải nghiệm những khó khăn,
thách đố trong đời sống gia đình, nhưng các ngài luôn đối diện và cùng nhau giải
quyết những tình huống như thế với tình yêu thương, khiêm tốn, lắng nghe, và
tôn trọng nhau. Và trên tất cả, các ngài luôn tìm kiếm để cả gia đình cùng thi
hành ý muốn của Thiên Chúa, cách trọn vẹn nhất.
Nt. Anna Ngọc Diệp, OP
Dòng Đa Minh Thánh Tâm
Chuyển ngữ từ: aleteia.org (16. 07. 2023)
Nguồn: Hội Đồng Giám Mục Việt Nam - hdgmvietnam.com
