Một cuộc họp Thượng hội đồng tại Vatican (Hình:
Vatican Media)
VAI TRÒ CỦA GIÁM MỤC TRONG TIẾN TRÌNH HIỆP HÀNH
(Thư của các Hồng y Grech và Hollerich gửi
các Giám mục trên thế giới)
WHĐ (31.01.2023) - Trước thềm các Đại hội cấp Châu lục của Thượng Hội đồng Giám mục được tiến hành, Đức Hồng y Mario Grech, Tổng
Thư Ký và Đức Hồng y Jean-Claude Hollerich, Tổng Tường trình viên Thượng hội đồng Giám Mục XVI, đã gửi một lá thư đến tất cả các Giám mục của các Giáo Hội
Công Giáo Đông Phương và các Giám mục giáo phận trên khắp thế giới.
Dưới dây là nội dung lá thư
Đức Hồng y Jean-Claude Hollerich, Tổng Tường trình viên, (ngồi), và Đức Hồng y Mario Grech (đứng), Tổng thư ký của Thượng Hội Đồng, bắt đầu cuộc họp báo vào ngày 26. 8. 2022 để cập nhật về tiến trình của Thượng Hội Đồng Giám Mục. (Hình: CNS/Paul Haring)
Vatican, ngày 26 tháng 01 năm 2023
Prot. N. 230028
Kính gửi:
- CÁC GIÁM MỤC GIÁO PHẬN
- CÁC GIÁM MỤC GIÁO HỘI CÔNG GIÁO ĐÔNG
PHƯƠNG
Anh em thân mến,
Như anh em đã biết, khi kết thúc
giai đoạn tham vấn “tại các Giáo hội địa phương”, tiến trình Thượng hội
đồng Giám mục 2021-2024 dự kiến tiến hành các Đại hội Châu lục. Chính vì giai
đoạn Châu lục này mà chúng tôi ngỏ lời với tất cả anh em, những người mà, trong các Giáo hội địa phương của
mình, là nguyên lý và nền tảng cho sự hiệp nhất của Dân thánh Thiên Chúa (x. Hiến
chế Lumen Gentium, số 23). Chúng tôi làm
điều này nhân danh trách nhiệm chung của chúng tôi đối với tiến trình Thượng hội
đồng đang diễn ra như là những Giám mục
của Giáo hội Chúa Kitô: không có việc thực thi tính hiệp hành của Giáo hội nếu không thực hiện tính hiệp đoàn Giám mục.
Tông hiến Episcopalis communio
nhắc nhở chúng ta rằng “mỗi Giám mục có trách nhiệm đồng thời và không thể
tách rời là chăm sóc mục vụ cho Giáo hội địa phương được trao phó cho ngài và
chăm lo cho Giáo hội phổ quát” (EC, số 2). Làm cho việc thực hiện mối quan
tâm này trở nên khả thi là mục đích
của Thượng Hội đồng Giám mục kể từ khi được thành lập. Với tầm nhìn xa trông rộng, Thánh Phaolô VI khẳng định trong văn kiện
thành lập Thượng hội đồng, Apostolica Sollicitudo, rằng Thượng hội đồng
“giống như bất kỳ thể chế nhân loại nào, sẽ có thể
được hoàn thiện hơn theo thời
gian”. Đây là điều chúng ta đang trải nghiệm hiện nay: Tông hiến Episcopalis communio,
không hề làm suy yếu định chế giám mục, khi nó làm nổi bật bản chất hướng quy
trình của Thượng hội đồng, làm cho vai trò của các Mục tử và sự tham gia của
các ngài vào
các giai đoạn khác nhau càng trở nên quan trọng hơn. Do đó, xin cảm ơn tất cả
những gì mà mỗi anh em đã thực hiện cho đến nay trong việc phục vụ
Thượng Hội đồng Giám mục 2021-2024, giúp cho việc tham vấn ý kiến Dân Chúa trong các Giáo hội địa
phương và việc phân định được thực hiện trong các Công nghị/ Hội
đồng của các Giáo hội tự trị [sui iuris] và các Hội Đồng Giám Mục.
Trước thềm các Đại hội Châu lục,
chúng tôi cảm thấy cần phải khẩn trương chia sẻ với anh em một vài suy nghĩ để
cùng hiểu về tiến trình Thượng hội đồng, diễn biến của nó và ý nghĩa của giai
đoạn Châu lục hiện nay.
Thật vậy, có một số người cho rằng họ đã biết trước những kết luận của Thượng hội
đồng sẽ là gì. Những người khác thì muốn áp đặt một chương trình nghị sự cho Thượng
hội đồng, với ý định điều khiển cuộc thảo luận và xác định kết quả của nó. Tuy
nhiên, chủ đề mà Đức Thánh Cha đã ấn định cho Đại hội thường lệ lần thứ XVI của Thượng Hội đồng Giám mục rất rõ ràng:
“Hướng tới một Giáo hội Hiệp hành: Hiệp thông,
Tham gia, Sứ vụ”.
Do đó, đây là chủ đề duy nhất mà chúng ta được mời gọi khám phá trong từng giai
đoạn của tiến trình. Những kỳ vọng đối với Thượng
hội đồng Giám Mục 2021-2024 là rất nhiều và đa dạng, nhưng nhiệm vụ của Đại hội
không phải là giải quyết tất cả các vấn đề mà Giáo Hội đang tranh luận.
Bất cứ ai tuyên bố áp đặt một chủ
đề nào đó lên Thượng hội đồng đều coi thường logic quy định tiến trình của Thượng hội đồng: chúng ta được kêu gọi để vạch ra một “đường hướng chung” dựa trên sự đóng góp của tất cả mọi
người. Có lẽ không cần phải nhắc lại rằng Tông hiến Episcopalis communio
đã biến Thượng hội đồng từ một sự kiện thành một tiến trình, được diễn tiến theo từng giai đoạn. Điều
này có nghĩa là ngay từ khi khai mạc long trọng, vào ngày 10. 10. 2021 tại Đền thờ Thánh Phêrô, Thượng hội đồng đã đề cập và khai
triển chủ đề được chỉ định, trước hết là ở
giai đoạn tham vấn ý kiến Dân
Chúa, sau đó là ở giai đoạn phân định của các Mục tử trong các Công nghị/ Hội đồng của các Giáo hội tự
trị, trong các Hội đồng Giám mục, và bây giờ là trong các Đại Hội Châu lục.
Chính vì mối liên kết nội tại giữa các giai đoạn khác nhau, nên các chủ đề khác không thể được đưa
vào một cách lén lút, bằng cách lợi dụng Đại hội mà bỏ qua việc tham vấn ý kiến của Dân
Chúa.
Điều có thể hiểu được là, trong
giai đoạn đầu của tiến trình lắng nghe, phạm vi hoặc giới hạn của chủ đề chưa
được xác định rõ ràng, phần vì do tính mới lạ của
phương pháp cũng như sự khó
khăn trong việc hiểu và nhận ra rằng toàn thể “Dân thánh của Thiên Chúa cũng
tham gia vào chức năng ngôn sứ của Đức Kitô” (LG, số 12). Tuy nhiên,
sự thiếu rõ ràng đó đã giảm dần trong các giai đoạn tiếp theo. Điều này được thể hiện qua nội dung của các bản tổng hợp của các Công nghị /Hội đồng
các Giáo hội tự trị và của các Hội đồng
Giám mục được gửi tới Văn phòng Thư ký của Thượng Hội đồng. Điều quan trọng cần
nhớ là những bản tổng hợp này là kết
quả của sự phân định của các Mục tử dựa trên những đóng góp được thực hiện trong quá trình tham vấn ý kiến của Dân
Chúa. Chính từ những bản tổng hợp này mà Tài liệu Làm việc cho Giai đoạn
Châu lục (TLCL- Working
Document for the Continental Stage) đã
được soạn thảo, trong đó tiếng
nói của các Giáo hội địa phương vang lên một cách hiển nhiên.
Quyết định gửi lại TLCL cho các
Giáo hội địa phương, yêu cầu mỗi người lắng nghe tiếng nói của người khác (sự lắng nghe vang vọng
khắp TLCL, do đó việc đọc lại các giai đoạn của tiến trình Hiệp
hành ở mức độ nhận thức cao hơn),
thực sự cho thấy quan điểm của quy tắc duy nhất mà chính chúng ta đưa ra là
luôn lắng nghe Thần Khí như thế nào:
“Một Giáo hội hiệp hành là một Giáo hội lắng nghe [...] Giáo hữu, giám mục đoàn, Giám mục Rôma: tất
cả đều lắng nghe nhau, và tất cả đều lắng nghe Chúa Thánh Thần” (Đức
Phanxicô, Diễn văn kỷ niệm 50 năm thành
lập Thượng Hội Đồng Giám Mục, 2015).
Các chủ đề mà TLCL đề xuất không
cấu thành chương trình nghị sự cho Đại Hội
tiếp theo của Thượng Hội đồng Giám mục, nhưng khôi phục một cách trung thực những
gì nổi lên từ các bản tổng hợp
do các Công nghị/Hội đồng
Giáo hội tự trị và các Hội đồng Giám mục gửi
đến, cung cấp một cái nhìn thoáng qua diện mạo của một Giáo hội đang học cách lắng
nghe Thần Khí bằng
cách lắng nghe nhau. Nhiệm vụ của các Đại hội
Châu lục, trên cơ sở những âm vang mà
việc đọc TLCL sẽ khơi dậy trong mỗi Giáo hội địa phương, để nhận ra
“đâu là những ưu tiên, chủ đề lặp lại và lời kêu gọi hành động có thể
được chia sẻ với các Giáo hội địa phương khác trên thế giới và được thảo luận
trong Phiên họp đầu tiên của Thượng hội đồng vào tháng 10 năm 2023” (TLCL,
số 106).
Đây là lý do tại sao chúng tôi
tin tưởng rằng, trong các Đại
hội Châu lục, tiếng nói của các Giáo hội địa phương sẽ vang lên một lần nữa, và thậm chí còn mạnh mẽ hơn,
thông qua sự tổng hợp được thực hiện bởi các Công nghị/Hội đồng Giáo hội tự trị và các Hội đồng Giám mục Quốc gia.
Chúng ta càng lớn lên theo phong cách hiệp hành của Giáo hội, thì tất cả chúng
ta, như là thành viên của Dân
Chúa - tín hữu và Mục tử - sẽ
càng học để cảm thức với Giáo hội,
trung thành với Lời Chúa và Thánh Truyền. Mặt khác, làm sao chúng ta có thể giải
quyết những câu hỏi hóc búa, thường gây chia rẽ, mà không trả lời trước câu hỏi
lớn đã đặt ra cho Giáo hội kể từ Công đồng Vatican II: “Thưa Giáo hội,
ngài nói gì về chính
mình?” Hành trình dài của việc tiếp
nhận Công đồng dẫn chúng ta đến chỗ khẳng định rằng câu trả lời nằm trong Giáo
hội “theo cơ chế hiệp hành”, nơi tất cả mọi người được mời gọi thực
thi đoàn sủng giáo hội của mình để thực hiện sứ mạng chung là rao giảng Tin Mừng.
Tiến trình hiệp hành đang diễn ra
cho chúng ta thấy điều này có thể thực hiện được như thế nào. Nhờ tham dự vào chức
năng ngôn sứ của Chúa Kitô, Dân thánh của Thiên Chúa là đối tượng của tiến
trình hiệp hành thông qua việc tham vấn ý
kiến mà mỗi Giám mục thực hiện trong Giáo hội của mình: theo cách này, trên thực
tế, người ta có thể thực sự lắng nghe “Toàn thể tín hữu, được Chúa Thánh Thần
xức dầu (x. 1Ga 2, 20.27), không thể sai lầm trong đức tin” (LG 12). Giám mục đoàn, “cũng
có quyền bính trọn vẹn và tối cao trên toàn thể Giáo Hội, nhưng chỉ có thể thi
hành quyền này khi hiệp
nhất với Thủ Lãnh, tức Giám mục Roma, và không bao giờ tách rời khỏi Thủ Lãnh ấy”
(LG 22), tham gia vào tiến trình hiệp hành trong hai thời điểm sau đây: 1) khi
mỗi Giám mục khởi xướng, hướng dẫn,
và kết thúc việc tham vấn ý kiến Dân Chúa được ủy thác cho mình; và 2) trong
các giai đoạn tiếp theo, khi các Giám mục cùng nhau thi hành đặc sủng phân định
của mình trong các Công nghị/Hội
đồng Giáo hội tự trị và trong các Hội
đồng Giám mục, trong các Đại Hội Châu
lục, và đặc biệt, trong Đại hội Thượng hội đồng. Tương tự như đối với một Công đồng chung, Đức
Giáo Hoàng có đặc quyền “là nguyên lý và nền tảng vĩnh viễn, hữu hình của sự
hợp nhất giữa các giám mục cũng như giữa các tín hữu” (LG 23) để triệu tập,
chủ tọa và xác nhận các Đại hội của
Thượng hội đồng.
Ngay trong giai đoạn đầu tiên này
của tiến trình Thượng hội đồng, chúng ta có thể thấy mỗi người đã thực hiện phận vụ của mình, tôn trọng vai trò, và sự đóng góp của người khác như
thế nào. Chúng ta phải tiếp tục đi theo lộ trình này, không coi tính hiệp hành như một phương pháp đơn thuần, nhưng coi đó là một hình thức
của Giáo hội và một phong cách để thực hiện sứ mạng chung là rao giảng Tin Mừng.
Vì thế, thừa tác vụ của các Mục tử
càng trở nên quyết định hơn đối với hành trình của Dân Thánh Thiên Chúa. Chúng
ta xác tín rằng, trên lộ trình này,
Chúa Thánh Thần, Đấng hướng dẫn hành trình của Giáo hội, sẽ cho phép chúng ta cảm
nghiệm cách thức mà “Thượng Hội đồng Giám mục, đại diện hàng giám mục Công
giáo, trở nên sự diễn tả tính hiệp đoàn giám mục bên trong một Hội thánh hiệp
hành hoàn toàn” (ĐGH Phanxicô, Diễn văn kỷ niệm 50 năm thành
lập Thượng Hội Đồng Giám Mục, 2015).
Giai đoạn Châu lục sẽ có thể giúp
chúng ta hiểu được tầm nhìn này nếu, với tư cách là Giám mục đoàn, chúng ta cùng
nhau tìm kiếm những cách thế giúp
Giáo hội trở thành “‘bí
tích của sự hiệp nhất’, nghĩa
là, dân thánh được quy
tụ và điều hành dưới quyền các Giám mục” (Tông hiến Episcopalis communio, số 26). Hơn nữa, việc tham gia vào tiến
trình hiệp hành sẽ cho phép chúng ta củng cố sự liên kết hiệp đoàn này, vốn “được
biểu lộ qua mối tương giao giữa mỗi Giám Mục với các Giáo Hội địa phương và
Giáo Hội phổ quát” (LG, 23).
Nếu đúng là tất cả các giám mục “khi khôn ngoan cai quản Giáo Hội địa
phương là một phần của Giáo Hội phổ quát, các Giám mục đã góp
phần hữu hiệu vào thiện ích của toàn Nhiệm Thể cũng chính là thân
mình của các Giáo Hội” (LG 23), thì đó cũng đúng là chúng ta được kêu gọi, tất cả cùng nhau
cum Petro et sub Petro (với
thánh Phêrô và dưới quyền thánh Phêrô), để đại diện cho “toàn thể Giáo hội trong mối dây hòa bình, yêu
thương và hiệp nhất” (LG 23). Liệu còn gì tuyệt vời hơn khi “cùng nhau bước
đi”, với niềm xác tín rằng “Chính con đường hiệp hành là lộ trình
mà Thiên Chúa mong đợi nơi Giáo hội của thiên niên kỷ thứ ba” (ĐGH Phanxicô, Diễn văn kỷ niệm 50 năm thành
lập Thượng Hội Đồng Giám Mục, 2015)?
Trong Chúa Kitô
+ Mario Grech
Hồng y Tổng Thư Ký
Thượng Hội Đồng
+ Jean-Claude Hollerich
Hồng y Tổng Giám Mục Luxembourg
Tổng Tường trình viên Thượng Hội đồng Hội đồng
Nt. Anna Ngọc Diệp, OP
Dòng Đa Minh Thánh Tâm
Chuyển ngữ từ: synod.va (30. 01. 2023)
Nguồn: Hội Đồng Giám Mục Việt Nam - hdgmvietnam.com
