Đức Thánh Cha trong chuyến viếng thăm Marseilles (VATICAN MEDIA Divisione Foto)
TRƯỚC CHUYẾN
ĐI CỦA ĐỨC THÁNH CHA TẠI DUBAI NHÂN HỘI NGHỊ COP28
Giuse Trần Đức Anh O.P.
VaticanNews (26.11.2023) - Tại sao Đức Thánh Cha Phanxicô dành tới 3
ngày, từ 1 đến 3/12/2023 để tham dự Hội nghị Thượng đỉnh COP28 tại Dubai, nhưng
chỉ đọc 1 bài diễn văn, gặp gỡ một số nhân vật tại Hội nghị, và cùng khánh
thành Ngôi Nhà của các Tín Ngưỡng tại Hội nghị này, mà không thăm cộng đoàn
Công Giáo địa phương hay cử hành Thánh lễ hoặc buổi phụng vụ nào cho họ?
Câu hỏi này chắc chắn được nêu lên sau khi Phòng
báo chí Tòa Thánh công bố chương trình chuyến tông du sắp tới của Đức Thánh Cha
ở Dubai, thuộc Liên minh các tiểu vương quốc Arập, Emirati, và đây là lần đầu
tiên một vị Giáo Hoàng tham dự một hội nghị thượng đỉnh quốc tế về khí hậu
trong gần 30 năm lịch sử của tổ chức này.
Vài nét về Hội nghị thượng đỉnh COP28
Hội nghị, do Liên Hiệp Quốc triệu tập, sẽ diễn
ra trong gần 2 tuần lễ, từ 30-11 đến 12/12 với sự tham dự của ít nhất 70 ngàn
người, trong đó có các chuyên gia các nước, các nhà thương thuyết, các tác nhân
xã hội và những người tranh đấu cho khí hậu. Nhiều vị nguyên thủ quốc gia cũng
sẽ có mặt tại Hội nghị này, kể cả Vua Charles III của Anh quốc, Tổng thống Lula
da Silva của Brazil, tiếng nói của miền Amazon, nhưng lãnh tụ hai nước bị coi
là gây nhiều ô nhiễm nhất cho khí hậu là Mỹ và Trung Quốc sẽ không có mặt, chỉ
có các phái viên của họ.
Trong phần mở đầu của hội nghị COP28, Đức Thánh
Cha sẽ cùng với các vị quốc trưởng và thủ tướng lên tiếng qua các diễn văn. Các
vị thường dùng cơ hội này để lưu ý thế giới về những ưu tiên trong các cuộc
thương thuyết sau đó hoặc thông báo những hành động mới hoặc những đầu tư để cắt
giảm số lượng thán khí thải ra, tạo nên sự thay đổi khí hậu.
Có nhiều phúc trình nói rằng các nước vẫn còn có
thể ngăn chặn các ảnh hưởng tàn phá do sự thay đổi khí hậu khi nó vượt quá mức
độ 1,5 độ C hâm nóng trái đất. Để được vậy cần có những hoạt động quan trọng
trong thập niên này, trong đó có biện pháp không phát triển nhiên liệu phiến thạch
và không làm gia tăng mức độ khí thải trên thế giới. Trái đất đã bị hâm nóng
thêm từ 1,1 độ lên 1,2 độ tính từ cuối thế kỷ 19 cho đến nay và dự kiến sẽ tăng
lên mức độ trung bình 1,5 độ C trong thập niên 2030 sắp tới.
Về phần Đức Thánh Cha, tại hội nghị, ngoài bài
phát biểu dài khoảng 30 phút lúc 10 giờ sáng ngày 2/12, ngài sẽ dành thời gian
sau đó và cả đầu buổi chiều 3/12 để gặp gỡ các nhân vật khác tại Hội nghị, có
thể có cả các lãnh tụ công ty dầu mỏ và các nước sản xuất dầu, hay các quốc đảo
và các nước dễ bị tổn thương về khí hậu. Ngoài ra, ngài cũng sẽ cùng khánh
thành Ngôi Nhà các Tín Ngưỡng trong khu vực Hội nghị, trong đó có trình bày hơn
60 sự kiện được lên kế hoạch liên quan đến các hoạt động chống thay đổi khí hậu.
Nghi ngờ
Theo báo chí, Hội nghị COP28 đang phải đối đầu với
sự giảm sút mong đợi của nhiều người và có vấn đề uy tín. Lý do vì quốc gia chủ
nhà, Các tiểu vương quốc Ả Rập, đang có kế hoạch bành trướng việc sản xuất của
các mỏ dầu ở sâu. Chủ tịch được chỉ định của COP28 là Hoàng thân Al-Jaber. Ông
cũng là người đứng đầu công ty dầu khí của Abu Dhabi, mặc dù ông đã giúp thành
lập Cơ quan quốc tế tái tạo Năng Lượng và đã tránh được những lời kêu gọi hoàn
toàn loại bỏ nhiên liệu hóa thạch, như dầu hỏa, loại nhiên liệu mà việc đốt
cháy để tạo năng lượng là nguyên nhân chính tạo nên sự biến đổi khí hậu.
Hy vọng
Tuy có những nghi ngờ thuộc loại như vậy, dựa
trên kinh nghiệm, nhiều người vẫn hy vọng đóng góp của Đức Thánh Cha cho sự tiến
bộ của Hội nghị COP28.
Thực vậy, hồi năm 2015, Đức Thánh Cha đã quyết định
công bố Thông điệp “Laudato si'” về sự bảo vệ trái đất như căn nhà chung của
nhân loại, trước hội nghị COP21 ở Paris, và văn kiện này đã tạo thêm một động lực
mạnh mẽ cho hiệp định, qua đó các nước cam kết giảm số khí thải. Trước tình trạng
đình trệ trong việc thực thi hiệp định Paris, nhiều tín hữu Công Giáo hy vọng
chuyến viếng thăm của Đức Thánh Cha tại Hội nghị Dubai có thể là động lực thúc
đẩy các cuộc đàm phán về khí hậu quay trở lại đúng hướng.
- Ví dụ ông Alistar Dutton, người Scotland, Tổng
thư ký Caritas quốc tế, gọi cuộc viếng thăm sắp tới của Đức Thánh Cha là một thời
điểm quan trọng sinh tử cho Giáo Hội đối với những người đang phải đương đầu với
những hậu quả của sự thay đổi khí hậu và thúc đẩy các nước về trách nhiệm chung
đối với hiệp định năm 2015 ở Paris, trong việc giảm bớt số khí thải hầu loại trừ
tối đa ảnh hưởng tiêu cực của tệ nạn này trên dân chúng và hệ sinh thái
(ecosystems). Sự hiện diện của ngài không phải chỉ là một cử chỉ tượng trưng,
nhưng đó còn là một lời kêu gọi mạnh mẽ thúc đẩy hành động”.
- Về phần nữ tu Maamalifa Poreky, Dòng Đức Mẹ
Phi Châu, người Ghana, Đồng Tổng thư ký điều hành của Ủy ban Công lý, hòa bình
và sự toàn vẹn của Công trình sáng tạo, thuộc Hiệp hội các nữ bề trên Tổng quyền,
xác tín rằng cuộc viếng thăm của Đức Thánh Cha tại Hội nghị COP28 thật là rất
có ý nghĩa đối với Giáo Hội. Chị nói: “Giáo Hội hiện diện không phải chỉ để cầu
nguyện, nhưng còn để làm sao cho xã hội là một nơi có thể sinh sống được đối với
mọi loài thụ tạo - con người và thiên nhiên”.
- Còn Ông Bill McKibben, một văn sĩ từ lâu vẫn
viết về các vấn đề môi trường và là sáng lập viên các nhóm hạ tầng về khí hậu
tên là 350.org và Hành động thứ ba, nói rằng sự hiện diện của Đức Giáo Hoàng tại
COP28 là một dấu hiệu mạnh mẽ: “Cùng với cô Greta Thunberg người Thụy Điển và một
số ít người khác, ngài trở thành lương tâm của trái đất trước cuộc khủng hoảng
về khí hậu.”
ĐHY Michael Czerny
Vị có thế giá đặc biệt tại Tòa Thánh về vấn đề
đang được bàn đến ở đây chính là ĐHY Michael Czerny, dòng Tên, Bộ trưởng Bộ
Phát triển Con người toàn diện. Trong cuộc phỏng vấn dành cho Đài Vatican hôm
23/11 vừa qua, ngài nói: “Sự hiện diện của Đức Thánh Cha tại Hội nghị Thượng đỉnh
COP28 ở Dubai về sự thay đổi khí hậu sẽ là một cử chỉ mạnh mẽ để kêu gọi các cường
quốc trên thế giới đừng để lại cho người trẻ một trái đất bị hư hỏng... Việc chống
lại những thay đổi khí hậu và những hậu quả của chúng trên con người và môi trường
là những đề tài căn bản đối với Đức Thánh Cha. Mới đây ngài đã công bố Tông huấn
“Laudate Deum”, nối tiếp thông điệp “Laudato sì”, được công bố năm 2015 trước
đó về việc bảo vệ trái đất như căn nhà chung của nhân loại.
ĐHY Czerny nhắc lại rằng Hội nghị COP28 ở Dubai,
dưới nhiều khía cạnh, là một cơ hội rất quan trọng từ đó người ta hy vọng sẽ có
những hiệp định có tính cách bắt buộc đối với mọi phe, về vấn đề các nguồn năng
lượng.
Những ưu tiên của Hội nghị này đã được Đức Thánh
Cha bày tỏ trong Tông huấn “Laudate Deum” vừa nói. Có thể nói đây là chương
trình hành động của Tòa Thánh, được công bố hai tháng trước Hội nghị ở Dubai,
vì thế Tòa Thánh đã trình bày một cách thế giá về lập trường của mình. Nhưng
người ta cũng có thể nói thêm rằng mục tiêu chính của Hội nghị ở Dubai sắp tới
là áp dụng hiệp định ở Paris năm 2015, tức là thi hành tất cả những gì các nước
đã thỏa thuận để loại bỏ hiện tượng hâm nóng trái đất.
Theo ĐHY Czerny, để thuyết phục các cường quốc
trên thế giới, ý niệm chính cần để ý là ý niệm công ích, nó phải thúc đẩy tất cả
mọi người làm hết sức để đạt tới một hiệp định. Ngoài ra, trong Tông huấn
“Laudate Deum”, Đức Thánh Cha ngỏ lời trực tiếp với những người hùng mạnh của
thế giới, mời gọi họ hãy nghĩ đến các con cháu, và hãy trả lời: làm sao quý vị
có thể để lại cho con cháu một trái đất đã bị hư hỏng rồi? Nói tóm lại, sự hiện
diện của Đức Thánh Cha tại Dubai là để nhấn mạnh, làm nổi bật điều ngài đã nói
và giải thích trong Tông Huấn Laudate Deum.
Sau cùng ĐHY Czerny hy vọng gia định nhân loại,
nhất là các nước mạnh, biết trang bị những phương thế chính trị quốc tế thích hợp
để đương đầu với các vấn đề chung, là những vấn đề do con người gây ra. Đó là một
thách đố rất rõ ràng: “chúng ta phải đương đầu và giải quyết các vấn đề do
chính chúng ta gây ra”
ĐHY Quốc vụ khanh Parolin
Như để bổ túc cho nhận định của ĐHY Czerny về sự
dấn thân của Đức Thánh Cha trong một vấn đề thuộc lãnh vực đời và giải thích tại
sao ngài không cử hành lễ nghi tôn giáo nào trong cuộc viếng thăm tại Dubai,
ĐHY Parolin, Quốc vụ khanh Tòa Thánh, nói rằng sự thay đổi khí hậu là một vấn đề
đời, thuộc lãnh vực trách nhiệm của các nhà chính trị, cũng như các nhà khoa học
cùng những người khác. Nhưng sở dĩ có sự dấn thân của các vị lãnh đạo tôn giáo
trong lãnh vực này vì ở đây cũng có một chiều kích luân lý đạo đức, điều mà Tòa
Thánh rất nhấn mạnh.
ĐHY Quốc vụ khanh nói thêm rằng Đức Thánh Cha rất
quan tâm đến vấn đề thay đổi khí hậu, bằng cớ là hai văn kiện của ngài: Thông
điệp “Laudato si'” và Tông Huấn “Laudate Deum”... Tuy nhiên, sự chú tâm của
Công Giáo quy đặc biệt vào hai vấn đề: trước tiên là lối sống, không phải chỉ đầu
tư nhiều tiền hơn vào vấn đề này, nhưng còn phải thay đổi lối sống của chúng ta
để khỏi làm thương tổn thiên nhiên, chúng ta chỉ là những người quản lý có
trách nhiệm. Nghĩa vụ này Thiên Chúa đã ủy thác cho nhân loại khi tạo dựng nên
con người. Điểm thứ hai là vấn đề giáo dục các thế hệ trẻ để họ sử dụng các tài
nguyên thế giới này một cách khác. Đó là một sự dấn thân hoàn vũ của Tòa Thánh
khi ký hiệp định Paris, và quyết tâm này cũng được thực thi qua những biện pháp
cụ thể ở Quốc gia thành Vatican
Nguồn: vaticannews.va/vi
Nguồn: Hội Đồng Giám Mục Việt Nam - hdgmvietnam.com
