HƯỚNG TỚI
1700 NĂM CÔNG ĐỒNG ĐẠI KẾT NICEA
Vatican
News
VaticanNews (29.02.2024) - Trong
thời gian qua, và trong những tháng tiếp theo, Phong trào Đại kết đã có những sự
kiện để chuẩn bị cho năm 2025, Năm Thánh kỷ niệm 1700 năm Công đồng Đại kết đầu
tiên.
Năm 2025, các Kitô hữu trên
khắp thế giới cử hành Lễ Phục Sinh vào cùng một ngày
Một sự trùng hợp quan
phòng, vào năm 2025, Năm Thánh, lễ Phục sinh theo lịch Gregorian và lễ Phục
sinh theo lịch Julius diễn ra cùng một ngày. Và như vậy, trong năm cử hành 1700
năm Công đồng Đại kết đầu tiên, Công đồng Nicea, các Kitô hữu trên khắp thế giới
sẽ cùng nhau cử hành lễ Phục sinh, như thể Giáo hội chưa bao giờ bị chia rẽ.
Những điều đã đạt được và những
nỗ lực cần tiếp tục
Thực tế, trong những
năm gần đây, những tiến bộ đạt được trong cuộc đối thoại đại kết, với sự thúc đẩy
mang tính quyết định của Công đồng Vatican II, đã đem lại niềm hy vọng về một
con đường hiệp nhất ít khó khăn hơn. Như thường lệ, trong Tuần Cầu nguyện cho sự
Hiệp nhất các Kitô hữu, Đức Hồng Y Kurt Koch, Tổng trưởng Bộ Cổ võ Hiệp nhất
các Kitô hữu đã đưa ra một loạt các bài viết đề cập đến cuộc đối thoại trong tất
cả các khía cạnh. Năm vừa qua được coi là một năm có nhiều sự kiện kỷ niệm, và
không thiếu những thách đố trước cái nhìn hướng đến kỷ niệm 1700 năm Công đồng
Nicea.
Chính nhờ cái ôm giữa
Thánh Giáo hoàng Phaolô VI và Thượng phụ Athenagoras tại Giêrusalem vào
ngày 07/01/1964, cách đây 60 năm, mà vào ngày 07/12/1965, các đại diện
cao nhất của Giáo hội Công giáo và Toà Thượng phụ Constantinople đã gặp nhau ở
Nhà thờ của Đức Thượng phụ ở Constantinople, và tại Đền thờ Thánh Phêrô để xoá
bỏ các vạ tuyệt thông lẫn nhau của năm 1054, và xoá bỏ vạ tuyệt thông khỏi ký ức
và phương tiện của Giáo hội, để không còn là một trở ngại cho việc gần nhau
trong tình bác ái.
Đức Hồng Y Koch nhắc
lại rằng Đức Giáo Hoàng Biển Đức XVI khi đó là Hồng y và với tư cách của một thần
học gia đã bình luận về sự kiện này rằng: “biểu tượng của chia rẽ” đã được thay
thế bằng “biểu tượng bác ái”.
Nhưng vị Giáo hoàng
tương lai, còn đi xa hơn và trong một lập luận dường như để chuẩn bị cho các cuộc
đối thoại về Nicea, đã tự hỏi rằng thực sự có thể nói về sự chia rẽ Giáo hội giữa
Đông và Tây, vì ngày tháng của năm 1054 mang tính biểu tượng hơn lịch sử, bởi
vì không có một sự ly giáo theo đúng nghĩa giữa Đông và Tây trong Giáo hội.
Nói tóm lại, đó là một
quá trình xa cách lịch sử, trong đó các câu hỏi thần học đi vào, nhưng không
mang tính quyết định. Tuy nhiên, điều này yêu cầu cuộc đối thoại bác ái phải đi
cùng với cuộc đối thoại về sự thật, mà Đức Hồng Y Tổng trưởng nói là việc xây dựng
một nền thần học nghiêm túc về những khác biệt thần học vẫn còn là nguồn gốc của
sự chia rẽ, nhằm làm cho sự hiệp thông Giáo hội và Thánh Thể có thể đạt được.
Chủ đề lớn là “sự hiểu
biết khác nhau về thừa tác vụ của Giám mục Rôma”. Nhưng ngay cả ở đó, chúng ta
cũng có thể bắt đầu từ một nền tảng chung, và đó là thực tế rằng ngay từ đầu
Roma được coi là ngai toà đầu tiên.
Do đó, một sự phát
triển hơn nữa được mong đợi bắt đầu từ các tài liệu về Quyền tối thượng và tính
hiệp hành trong thiên niên kỷ thứ hai và thiên niên kỷ thứ nhất, cả hai đều được
phát hành bởi Ủy ban Thần học chung Chính thống - Công giáo.
Quan tâm chung về bảo vệ sự sống
con người
Hành trình đến Nicea
phát triển trên nền tảng của nhiều chủ đề chung. Một trong số đó là việc bảo
vệ sự sống con người, cũng là trung tâm tuyên bố chung của Đức Thánh Cha
Phanxicô và Thượng phụ Kirill của Giáo hội Chính thống Nga vào năm 2016. Nhưng
đó là một chủ đề cũng đề cập đến cuộc đối thoại với người Do Thái, được lồng
vào, với một lựa chọn ngôn sứ, như một phần của cuộc đối thoại đại kết chứ
không phải là một phần của cuộc đối thoại liên tôn. Bởi vì, cuối cùng, nguồn gốc
trực tiếp Kitô giáo từ Do Thái giáo được công nhận.
Trong một bài viết về
lĩnh vực đối thoại chung, cha Norbert Hofmann, Tổng Thư ký Ủy ban Toà Thánh về
Quan hệ với Do Thái giáo, nhấn mạnh đến cách thức đối giữa người Do Thái và
Công giáo, sự sống con người phải “được tôn trọng và bảo vệ dưới mọi hình thức
và trong mọi điều kiện. Sự sống con người không được thao túng theo ý muốn con
người, bởi vì đơn giản là sự sống không thuộc về con người. Nếu con người chiếm
hữu sự sống, cuối cùng con người sẽ đặt mình vào vị trí của Thiên Chúa, vượt
quá giới hạn thuộc về mình và tự đặt mình làm thẩm phán của sự sống và cái chết”.
Triển vọng đối thoại với các
Giáo hội Chính thống Đông phương
Thay vào đó, cha
Hyacinthe Destivelle đã nhìn vào một trong những cuộc đối thoại đại kết hứa hẹn
nhất, cuộc đối thoại với các Giáo hội Chính thống Đông phương, bắt đầu từ 20
năm trước. Các Giáo hội Chính thống Đông phương chỉ công nhận ba công đồng đại
kết đầu tiên, và do đó được gọi là tiền Công đồng Chalcedonia, nhưng đó là những
công đồng gần gũi nhất với Giáo hội Công giáo về mặt thần học. Và thực tế, các
cuộc họp, ban đầu được thúc đẩy bởi Tổ chức Pro Oriente chuyên
về đại kết và được tổ chức tại Vienne của Áo giữa năm 1971 và 1978, đã đặt nền
móng cho cuộc đối thoại này, phác thảo “Công thức Vienne”, hay thỏa thuận Kitô
học mà các nhà thần học đạt được trong cuộc tham vấn đầu tiên vào năm 1971, dẫn
đến việc vượt qua cuộc tranh cãi nảy sinh xung quanh Công đồng Chalcedonia.
Cha Destivelle nhắc lại
rằng “cho đến nay cuộc đối thoại đã thông qua ba tài liệu quan trọng về bản chất
Giáo hội, phản ánh sự phong phú của các truyền thống Kitô đại diện trong Ủy
ban”. Các tài liệu gồm: Bản chất, thiết lập và sứ vụ của Giáo hội năm 2009; Thực
hành hiệp thông trong đời sống Giáo hội sơ khai và những ảnh hưởng của thực
hành này đối với việc tìm kiếm sự hiệp thông của chúng ta ngày nay vào năm
2015; và Các bí tích trong đời sống Giáo hội năm 2022.
Cha Destivelle lưu ý
về “tài liệu đầu tiên của sự đồng thuận đại kết về bảy bí tích”. Hiện tại, trọng
tâm là Thánh Mẫu học, và không thể loại trừ, đối với cử hành Nicea, cũng như một
số sự kiện tại Nhà Đức Mẹ ở Epheso, cũng là một trong những đền thánh tham gia
cuộc đua marathon Mân Côi chống đại dịch do Đức Thánh Cha Phanxicô khởi xướng
vào năm 2021. Ở Epheso, trong số những điều khác, một công đồng vào năm 431 đã
định nghĩa đó như là đá tảng của chính thống Kitô giáo.
Đối thoại với các Giáo hội
khác
Nhưng cuộc đối thoại
đại kết cũng sẽ phát triển như thế nào với các Giáo hội chị em khác? Có một cơ
quan - Hội đồng Đại kết các Giáo hội - có trụ sở tại Genève, trong những năm
qua đã đón các cuộc viếng thăm của Thánh Phaolô VI và sau đó là Đức Thánh Cha
Phanxicô. Hội đồng đại diện cho một phần lớn các hệ phái Kitô trên thế giới, và
Giáo hội Công giáo tham gia với tư cách là quan sát viên.
Cha Andrzej
Choromanski, phụ trách về các quan hệ với Hội đồng, nhắc lại rằng nhóm đã xuất
bản một phúc trình vào năm 2021 về “Các Giáo hội nói gì về Giáo hội? Các kết quả
và đề xuất chính cho Giáo hội: Hướng tới một tầm nhìn chung”.
Cha Choromanski lưu ý
rằng “phúc trình tiết lộ rằng các phản ứng nói chung là tích cực: thay vì đi
theo các hướng khác nhau, các truyền thống Kitô giáo khác nhau đồng ý về tầm
nhìn, bản chất và sứ vụ của Giáo hội”. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều việc phải làm về
khái niệm hiệp nhất hữu hình, về sự hiểu biết Giáo hội như sự hiệp thông và ý
nghĩa của khái niệm công nhận lẫn nhau, cũng như vai trò của các thừa tác vụ
khác nhau trong Giáo hội, cũng bao gồm “việc phong chức linh mục cho phụ nữ,
đưa giáo dân vào các cơ cấu và quá trình ra quyết định ở cấp địa phương và phổ
quát, khả năng hợp tác chặt chẽ hơn trong sứ vụ và truyền giáo; những kết quả mục
vụ của việc công nhận lẫn nhau về phép rửa giữa các cộng đoàn Kitô hữu khác
nhau sống trong cùng một lãnh thổ”.
Ở điểm này, cái nhìn
được hướng trực tiếp về Đông phương, Trung và Đông Âu. Trả lời cho câu hỏi “Những
sáng kiến trong năm hiệp hành là gì?”, Cha Jaromír Zádrapa đặc biệt nhắc đến
chuyến viếng thăm Roma của Hội đồng các Giáo hội Ucraina vào năm 2023, và buổi
tiếp kiến của Đức Thánh Cha vào ngày 13/02/2023 với một phái đoàn từ
Đại học Sulkhan-Saba Orbeliani Tbilisi (Georgia) do Đức cha Giuseppe
Pasotto, Giám quản Tông tòa của Kavkaz dẫn đầu, nhằm mục đích “cung cấp giáo huấn
hàn lâm dựa trên các nguyên tắc về phẩm giá con người và tự do để phục vụ xã hội
tốt hơn. Một số giáo sư và phần lớn sinh viên là Chính thống giáo”.
Do đó,
cha Zádrapa nhắc lại chuyến viếng thăm của Đức Hồng Y Koch đến
Slovakia từ ngày 28 đến 30/3/2023. Trong năm 2023, Đức Hồng Y Koch đã thực
hiện các cuộc viếng thăm đến các vị đứng đầu của Giáo hội Chính thống ở
Bulgaria, Áo, Thuỵ Sĩ, Ý, và Malta. Đặc biệt là sự tham gia tại buổi tiếp kiến
chung vào ngày 03/5 của Tổng Giám Mục Antonij, Chủ tịch Ban Quan hệ Đối ngoại của
Volokolamsk, điều rất quan trọng vào thời điểm khó khăn cho cuộc đối thoại đại
kết.
Nhưng chắc chắn sáng
kiến thú vị và mới nhất là Diễn đàn về Đối thoại và Hòa bình ở Balkan mang tên
“Hòa bình cho bạn, châu Âu! Hoà bình cho bạn, Balkan!”, một cuộc họp được tổ chức
bởi Hội đồng Giám mục Slovenia, với sự tham dự của khoảng hai mươi đại diện của
các truyền thống và tôn giáo Kitô giáo khác nhau hiện diện trên bán đảo Balkan.
Diễn đàn kết thúc với một tuyên bố cuối cùng, có chữ ký của tất cả các nhà lãnh
đạo tôn giáo hiện diện, trong đó có Đức Hồng Y Pietro Parolin, Quốc Vụ Khanh
Tòa Thánh. Sau đó, vào ngày 28/11, lễ khánh thành tấm bia với bức tranh khảm Mẹ
Thiên Chúa Georgia đã diễn ra tại Vườn Vatican.
Nhưng có một sự kiện
quan trọng cũng có thể có kết quả trong cuộc đối thoại đại kết và trong các cử
hành Nicea, đó là vào ngày 9/5/2022, Tòa Thượng phụ Constantinople đã tái
lập sự hiệp thông Thánh Thể với Giáo hội Chính thống Bắc Macedonia; và vào
ngày 16/5/2022, Thượng hội đồng Giáo hội Chính thống Serbia tuyên bố vượt
qua sự ly giáo giữa Belgrade và Skopje; sau đó, Thượng hội đồng đã công nhận
quyền tự trị của chính Giáo hội đó, và vào tháng 6/2023, sự phát triển hội nhập
của các giáo phận cũ của Giáo hội Chính thống Serbia trên lãnh thổ Bắc
Macedonia cuối cùng đã hoàn thành.
Đây là tất cả các cơ
sở sẽ dẫn đến việc cử hành Nicea, vẫn chưa được xác định. Không quên rằng sẽ có
một sự kiện tiếp theo, bởi vì Đại hội đồng châu Âu tiếp theo được lên kế hoạch
vào năm 2026, trong đó Hiến chương Đại kết, tài liệu đối thoại của
các Giáo hội châu Âu, phải được cập nhật.
Nguồn: vaticannews.va/vi
Nguồn: Hội Đồng Giám Mục Việt Nam - hdgmvietnam.com
