GIẢI ĐÁP THẮC MẮC CHO NGƯỜI TRẺ CÔNG GIÁO
Bài 71: NHẪN NHỤC LÀM NÊN HẠNH PHÚC GIA ĐÌNH
Hỏi: Khi học giáo lý hôn nhân, con hay nghe Giáo
hội mời gọi các gia đình phải chịu đựng, nhường nhịn nhau. Đó là điều cần thiết,
nhưng con thấy có khi người ta chịu đựng trong đau khổ. Chẳng hạn, vợ phải chịu
đựng chồng hoặc ngược lại, điều đó có mất đi tự do của mỗi người? Vậy đâu là
nguyên nhân để vợ chồng cần nhẫn nhục với nhau?
Trả lời:
Kiến tạo gia đình
hạnh phúc luôn là mối bận tâm của mỗi người. Nhất là những đôi bạn chuẩn bị bước
vào đời sống hôn nhân, họ phấn khởi cùng nhau dựng xây một gia đình mới. Nơi đó, làm sao để hạnh phúc luôn đong đầy như ngày hôn
lễ? Điều ấy không dễ chút nào, nhất là trong một xã hội có quá nhiều thách đố cản
trở đôi bạn.
Chỉ có tình yêu mới
giúp cho đôi bạn được bền chặt trong hạnh phúc. Đó là chân lý, là sự thật, nhưng cũng thật mông lung với hai chữ: Tình yêu[1].
Để cụ thể, khi cùng các gia đình chiêm ngắm về tình yêu, Giáo hội mô tả một
trong những đặc tính của tình yêu là nhẫn nhục.
Nếu tra từ điển,
chúng ta dễ dàng bắt gặp những từ ngữ quen thuộc liên quan đến nhẫn nhục: Nhịn,
nén lòng, chịu đựng, gắng nhịn, vững lòng chịu đựng. Đó là phản ứng của một người
không để cho cảm xúc lấn át, nhưng để lý trí và tình yêu làm dịu cơn giận. Họ
biết cơn bực tức đến, nhưng họ cũng biết cách hóa giải nó trong hòa bình. Vì
đây là đức tính tốt, nên đòi hỏi người ta phải tập luyện mới có được. Xin đừng
hiểu lầm nhẫn nhục chỉ cần trong hạnh phúc gia đình, nhưng nó là sức mạnh để
xây dựng mọi mối tương quan trong xã hội, Giáo hội.
Cụ thể chúng ta
thấy gia đình cần nhẫn nhục biết bao. Điều ấy có nghĩa là người vợ, người chồng
và con cái cùng để cho sự nhẫn nhục làm chỗ dựa trong những lúc xung đột xảy
ra. Bất hòa và to tiếng là không tránh khỏi trong đời sống gia đình, vợ chồng.
Tuy nhiên, chỉ những ai biết nhường nhịn, chịu đựng và “chậm giận” mới là người
thực sự có tình yêu cao cả. Qua những lần như thế, các thành viên hiểu nhau
hơn.
“Sau cơn mưa, trời
lại sáng”, khi các thành viên trong gia đình biết nhường nhịn nhau. Chẳng hạn,
không ít lần vợ chồng không cùng quan điểm, người này làm trái ý người kia, người
vợ gây lỗi lầm với người chồng, người chồng thiếu tôn trọng người vợ, v.v… nếu
cả hai hung hãn được thua, thử hỏi, làm sao có được gia đình êm ấm? Ngược lại,
chỉ khi người ta biết đối thoại sau cơn giận, họ mới thực sự có mẫu số chung là
tình yêu để giải quyết vấn đề. Những gia đình hạnh phúc đều ít nhiều theo con
đường này, tôi nghĩ thế.
Ngày xưa triết
gia Socrate (470–399 TCN), người Hy Lạp, chẳng may có một người vợ khó tính cực
kỳ. Bà giống như Sư Tử Hà Đông vậy[2].
Nhưng người đời ngả mũ khen cho tính nhẫn nhục, chịu đựng của ông trước những dở
chứng của bà một cách kỳ diệu. Ví dụ một ngày nọ, ông đang luận bàn triết học với
các môn sinh ngay trước cửa nhà, bà vợ bắt đầu dùng lời lẽ thô tục để rủa, sau đó là sả ông. Lạ thay, ông vẫn một mực điềm nhiên như
không nghe biết gì. Bà vợ không cầm nổi cơn giận, đã múc một gáo nước tạt vào
người ông. Nhà hiền triết cũng không để lộ một phản ứng. Mãi một lúc sau, ông mới
bông đùa với đám môn sinh:
– “Sau cơn sấm
sét thì lại có mưa giông!”
Câu chuyện trên,
chúng ta có thể xét đoán bà vợ kia cũng hung tợn quá thể, ông triết gia kia chắc cũng yếu nhược quá, nhục như con cá nục. Kết quả là nhờ không
nóng giận mà triết gia trên đây có thể giữ cho gia đình mình được hạnh phúc. Nhờ
đó, ông để lại cho đời biết bao bài học về đạo đức gia đình và cung cách hành xử
đúng mực của con người.
Tuy nhiên, trong
gia đình cũng cần nhớ rằng: “nhẫn nhục
không có nghĩa là cho phép mình thường xuyên bị xử tệ, hoặc dung túng cho những
bạo hành trên thân xác, hay cho phép người khác đối xử với mình như một đồ vật.”[3]
Tiếc là trong các gia đình Việt Nam không thiếu những chuyện đau lòng như thế.
Bạo lực gia đình[4]
đang là tiếng chuông báo động. Để giải thích cho hiện tượng này, những chuyên
viên về gia đình chỉ ra rằng:
“Vấn đề xảy ra là
khi chúng ta đòi các mối tương quan phải êm ả hay người ta phải hoàn hảo, hoặc
khi chúng ta đặt mình ở trung tâm và mong đợi duy nhất một điều là mọi sự đi
theo ý muốn của mình. Rồi thì mọi sự làm chúng ta mất kiên nhẫn, mọi sự làm
chúng ta phản ứng cách hung hăng.”[5]
Như thế, liều thuốc
để chữa tính tình hung hăng, nóng giận là đừng đặt mình ở vị trí trung tâm. Cái
rốn của vũ trụ chưa bao giờ thuộc về chúng ta. Trong gia đình cũng thế, mỗi
thành viên đều có vai trò và trách nhiệm khác nhau. Nơi đó là tập hợp những
thành phần khác nhau, được liên kết trong tình yêu.
Chắc là chỉ có ai
lấy gia đình là ưu tiên, muốn gìn giữ hạnh phúc, họ mới biết tôn trọng người vợ,
người chồng và con cái. Khi đó, nhẫn nhục thực sự là phép mầu để người ta cùng
ngồi xuống, nhìn nhận vấn đề đang xảy ra và cùng nhau tháo gỡ trong tình yêu
thương. Ai cũng biết thế, nhưng làm được điều ấy không dễ chút nào. Thậm chí
chúng ta thuộc lòng: “Đừng bao giờ chua cay gắt gỏng, nóng nảy giận hờn, hay la
lối thóa mạ, và hãy loại trừ mọi hành vi gian ác.” (Ep 4,31). Nhưng mấy ai làm
được!
Đã đến lúc gia
đình phải là số một. Mọi ưu tiên để gầy dựng một gia đình hạnh phúc là trách
nhiệm của mỗi thành viên. Trách nhiệm trong tình yêu luôn là điều nhẹ nhàng và
thú vị. Nhẹ nhàng để cư xử với nhau trong tôn trọng; thú vị để thấy sau những lần
ấy, mối dây tình yêu liên kết giữa các thành viên thêm bền chặt hơn. Cứ để đức
tính nhẫn nhục lớn lên trong con tim của mỗi người. Khi đó, gia đình hạnh phúc là điều hoàn toàn có thể
kiến tạo trong một xã hội nhiều đổ vỡ này.
Lạy Chúa Giêsu, tính khí mỗi người trong gia đình
có khi rất khác nhau. Tuy vậy, khi đôi bạn với tình yêu thúc đẩy, họ quyết định
tự do nên nghĩa vợ chồng. Trong cuộc sống gia đình mới, ước gì vợ chồng cùng
nhau làm cho đời sống thêm thi vị, mặn nồng và hạnh phúc. Xin giúp vợ chồng biết
rằng: “Tình yêu luôn luôn bao hàm một ý thức
thương cảm sâu xa dẫn tới việc chấp nhận người khác như một phần của thế giới
này, ngay cả khi người ấy hành động khác với kỳ vọng của tôi.” Thay vì nhìn về
mình, xin cho mỗi thành viên nhìn về Chúa, và sau đó nhìn về nhau trong tình
yêu nhẫn nhục, chịu đựng và hạnh phúc chấp nhận những khác biệt rất cần thiết của
nhau. Xin Chúa chúc lành cho gia đình của chúng con. Amen.
Tái bút: Khi trả lời câu hỏi của bạn, chúng tôi chợt nhớ đến cuốn
sách rất hay về đời sống gia đình của Dale Carnegie: Tâm lý vợ chồng. Trong đó ông chỉ ra tâm lý của hai phái:
Quan niệm của người
con trai về người nữ:
- Trước nhất là bài học thành thật.
- Đức tình thứ hai là thùy mị đoan trang.
- Đức tính thứ ba là hiền thục.
- Đức tính cuối cùng là biết nhường nhịn chồng.
Quan niệm của người
con gái về người nam:
- Một người đàn ông lý tưởng, hoàn hảo.
- Đức tính thứ hai là biết thương vợ, thương con.
- Đức tính thứ ba phải có ở người đàn ông là lòng chung thủy.
- Đức tình thành thật.
- Đức tính cuối cùng là khôn ngoan và quân tử.
Hẳn nhiên đó là
những đức tính tốt nhưng khó tập. Dẫu sao đó cũng là con đường vợ chồng hạnh phúc cùng nhau bước đi. Nếu khi nào đi chệch đường rầy là những giá trị
hạnh phúc gia đình, cả hai có thể trở về để bước tiếp.
(Trích Giải Đáp Thắc Mắc cho người trẻ Công giáo, Tập 4, Nxb Tôn Giáo, 04/2021)
Đọc thêm:
[1] Một đôi vợ chồng mới cưới hỏi: “Chúng con sẽ làm gì để
tình yêu của chúng con thêm bền bỉ luôn mãi?” Minh Sư đáp: “Các con hãy cùng
nhau yêu thương những điều khác nữa.” (Anthony de Mello, S.J., Một Phút Minh
Triết).
[2] Tới 50 tuổi mới cưới vợ: bà Xanthippe, nổi danh với
hình ảnh một bà vợ hung dữ, khó tính. Không phải không có lỗi của ông: chẳng
mang được đồng xu nào về nhà! Khác với những biện sĩ đương thời bán trí khôn kiếm
tiền, ông dứt khoát dạy miễn phí. Không rõ bà hay cãi cọ có phải vì ông cương
quyết không chịu… thương mại hoá giáo dục hay không, nhưng “chân lý” sáng giá
được ông khám phá là: “Nên lấy vợ! Gặp vợ hiền, bạn được hạnh phúc; gặp vợ dữ,
bạn thành… triết gia; đàng nào cũng có lợi!” (Xem thêm, Bùi Văn Nam Sơn, Trò
Chuyện Triết Học, phần Socrates và nghệ thuật đối thoại.
[4] Wikipedia giải thích đại khái là: Bạo hành gia đình
là một dạng thức của bạo lực xã hội, là “hành vi cố ý của các thành viên gia
đình gây tổn hại hoặc đe dọa gây tổn hại… với các thành viên khác trong gia
đình” (Điều 1, Luật Phòng, chống bạo lực gia đình). Nói một cách dễ hiểu hơn,
đó là việc “các thành viên gia đình vận dụng sức mạnh để giải quyết các vấn đề
gia đình”. Gia đình là tế bào của xã hội, là hình thức thu nhỏ của xã hội nên bạo
lực gia đình có thể coi như là hình thức thu nhỏ của bạo lực xã hội với rất nhiều
dạng thức khác nhau.
[5] Như trên.
Nguồn: Hội Đồng Giám Mục Việt Nam - hdgmvietnam.com
